سلام به خوره‌های کتاب 🙂
تو این نوشته از بلاگ خوره کتاب، میخواهیم کتاب‌های برتر در مورد آزادی رو معرفی کنیم. اگه از این نوشته خوشتون اومده، به احتمال زیاد از پادکستمون هم خوشتون میاد. تو پادکست خوره کتاب، به نقل از کتابها براتون از “آزادی” میگیم.
قبل از هر گفته‌ای، لازمه اول بگیم که آزادی چی هست و چی نیست! بنابراین این نوشته برای ما اهمیت زیادی داره و به مرور زمان بروزرسانی میشه.
آزادی چیه؟
اما آزادی چیه؟ ما هر کجا از واژه آزادی حرف میزنیم، منظورمون کلمه انگلیسیِ liberty عه و نه freedom (به معنایی رهایی و بی بندوباری!)
آزادی یعنی رهایی از محدودیت‌های مستبدانه بر یک فرد؛ آزادی از “اجبار انسان بر انسان”؛ آزادی تا جایی که به آزادیِ دیگران صدمه‌ای وارد نکنیم. آزادی، حالتی از رهاییه در مقابل اجبارِ سیاسی یا اقتصادی، در مقابل اجبار به زندانی شدن یا بردگی.
خب الان تو این اوضاع خراب اقتصادی، ایده‌ی آزادی رو کجای دلم بذارم؟؟؟ چرا وقت و انرژی بذاریم که در مورد آزادی صحبت کنیم؟؟ به بیان دیگه چرا آزادی مهمه؟
چرا آزادی مهمه؟
تو زمانهای نه چندان دور، خیلی از سیاستمداران و اقتصاددانان و فیلسوف باور داشتن که یه راه‌حل قطعی واسه حل کردن مشکلات بشر وجود داره! و اونم “طرح‌های اجتماعی“ایه. دنیا پر شد از انواع و اقسام نظام‌های سوسیالیستی، از نازیسم گرفته تا کمونیسم، به دنبال “برنامه”ای واسه آوردنِ بهشت بر روی زمین بودن تا مشکلات بشر رو برطرف کنن و اون آرمانشهر انسانی رو بسازن! اگرچه تاریخ در نهایت نشون داده که ایده‌ی برنامه‌ریزی مرکزی، به ندرت در عمل نتایج خوبی به بار میاره، ولی نکته‌ی دیگه‌ای هم هست و اون اهمیت مفهوم آزادی فردی ایه!
آزادی بخش‌های شناخته شده و کمتر شناخته شده‌ای داره. احتمالا بیشتر از جنبه‌های سیاسی و مدنی در مورد آزادی شنیدیم. مثل این واقعیت که تو دنیای امروز، خیلی از دموکراسی‌های غربی هم سیاست‌های سوسیالیستی رو دارن دنبال میکنن، خصوصا تو زمینه‌ی بهداشت عمومی، مسکن، و آموزش. با این حال، استدلالهای مهمی وجود داره که با این سیاست‌ها موافق نیست. چون واقعیت اینه که همچین فلسفه‌ای، یه تهدیدِ وجودی برای ایده‌ی جامعه‌ی آزاده. اما چرا انقدر آزادی مهمه؟ و چرا مهمتر از ایده‌ی جذاب و وسوسه انگیزهِ آب و برق و گازِ مجانی و آموزش رایگان و خلاصه، زندگیِ رایگان به جیب دولته؟
دلیلش اینه که آزادی محدود به جنبه‌های سیاسی و اجتماعی نیست. آزادی فراتر از سیاسته و میشه از جنبه‌های مختلفی بررسی اش کرد. تو این نوشته، میخوایم مهمترین کتاب‌هایی که از جنبه‌های روانشناسی، اقتصادی، تاریخی، سیاسی، فلسفی و ادبی به موضوع آزادی پرداختن رو معرفی کنیم. و بعدا شاید دسته بندی‌های دیگه‌ای هم بهش اضافه کنیم.
معرفی بهترین کتابها در مورد آزادی
آزادی از نگاه اقتصادی
منظورمون از آزادی تو اقتصاد به همین سادگیه: اقتصادِ آزاده! (غیب گفتم، نه؟؟)
اقتصاد آزاد یا اقتصاد بازار یه نظام اقتصادی گفته میشه که بر اساس عرضه و تقاضای بازاره ولی بدون کنترل دولت! یعنی تو اقتصاد آزاد، قیمت‌ها توسط رقابت نامحدود بین مشاغل خصوصی تعیین میشه و دولت نقشی تو اقتصاد نداره.
این لیستی از کتاب‌هاییه که درباره آزادیِ اقتصادی یا نظام بازار آزاد صحبت میکنن:
1. راه بردگی نوشته فردریک هایک
به فارسی ترجمه شده
کتاب راه بردگی کتابیه که واسه نیم قرن هم سیاستمدارا و پژوهشگرا و هم خواننده‌های عمومی رو عصبانی کرده و هم الهام‌بخش‌شون بوده. این کتاب اولش تو سال 1944 منتشرش شد – اون زمان که هم روزولت از کارای استالین حمایت کرده بود و هم انیشتین همه چیزو در مورد برنامه سوسیالیستی پذیرفته بود. راه بردگی کتابی بود که به خاطر هشدار جدیش در مورد خطرات کنترل دولت رو اقتصاد معروف شد.
از نظر فردریک‌هایک، برنده جایزه‌ی نوبل اقتصاد، ایده‌ی جمع‌گرایانه‌‌ی قدرت دادن به دولت با زیاد کردن کنترلش بر اقتصاد، نه تنها به آرمانشهر تبدیل نمیشه، بلکه ناگزیر به وضعیت آلمان نازی و ایتالیای فاشیستی ختم میشه.
2. قانون اساسی آزادی نوشته فردریک هایک
به فارسی ترجمه نشده
قانون اساسی آزادی یه اثر کلاسیک دیگه از فردریک هایکه. اون تو این کتاب میاد از آرمان‌های آزادی که به اعتقادش رشد تمدن غرب رو هدایت کرده و پیوسته باید هدایت کنه، صحبت میکنه. این کتاب که تو سال 1960 منتشر شد، و ما رو ترغیب میکنه که باورهای خودمونو تو مبارزه امروز بین ایدئولوژی‌های سیاسی روشن کنیم.
3. سفسطه‌های اقتصادی نوشته فردریک باستیا
به فارسی ترجمه نشده
هدف فردریک باستیا تو این کتاب نشون دادن مغلطه‌هاییه که مکتب پروتکشنیست‌ها یا حمایتگرایی دارن – یعنی اونایی که طرفدار مکتب حمایت از تولیدات داخلی هستن. چون تو اون زمان – مثل دوران ما – طرفدرای این مکتب فکری تو فرانسه زیاد بودن. در واقع اون این کتاب همچین نظام اقتصادی‌ای رو میکوبونه تا راه رو واسه معرفی نظام اقتصادی دیگه‌ای بر اساس نظریه‌اش باز کنه. البته اون بحث ساختنِ همچمون نظام اقتصادی رو تو کتاب بعدیش یعنی “هارمونی‌ها” (Harmonies) باز میکنه. هر تفاوتی که بین اقتصاددانان در مورد صحت این نظریه وجود داشته باشه، همه منطق مقاومت‌ناپذیرِ این سفسطه‌ها و طنز و شوخ طبعیِ باستیا رو تحسین میکنن، که کتاب رو به جای کتابی خشک تبدیل کرده به یه رمان سرگرم‌کننده!
4. کنش انسانی نوشته لودویگ فون میزس
به فارسی ترجمه نشده
لودویگ فون میزس، سخنگوی برجسته مدرسه اقتصاد اتریش تو بیشتر قرن بیستم بود. اون تو پیشگفتار کتاب کنش انسانی، پدیده‌ی پیچیده بازار رو اینطور توضیح میده: “نتایج بی‌شماری اقدامات، انتخاب‌ها و ترجیحاتِ آگاهانه‌ی افراد، که هر کدوم‌شون تا اونجا که میتونستن تلاش کردن که تو شرایط مختلف به خواستهها و اهداف مختلف‌شون برسن و از عواقب نامطلوب جلوگیری کنن.”
اون میگه در نهایت این انتخاب‌های فردی در پاسخ به قضاوت‌های ارزشیِ ذهنیِ فرده که پدیده‌های بازار – عرضه و تقاضا، قیمت‌ها، الگوی تولید و حتی سود و زیان رو تعیین میکنه. اگرچه دولتها ممکنه تصور کنن که دارن قیمت‌ها رو “تعیین” میکنن، اما این افرادن که در واقع دارن قیمت‌ها رو تعیین میکنن. چطوری؟ با کارها و انتخاب‌هاشون از طریق مناقصه‌ی رقابتی واسه پول، کالا و خدمات. بنابراین میزس اقتصاد رو – نه به عنوان علم مطالعه کالاها، خدمات و محصولات مادی – بلکه به عنوان علم مطالعه رفتار انسانی معرفی میکنه.
5. فیات استاندارد سیف‌الدین آموس
در حال ترجمه به فارسی
سیف الدین آموس تو کتاب فیات استاندارد عمیقا به بررسی تغییر اولیه جهان از استاندارد طلا به سیستم امروزی پولِ فیات – پول بدون پشتوانه و تحت حمایت دولت – و پیامدهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی گسترده‌تر استفاده از فیات می‌پردازه.
بعلاوه در مورد تاثیرات احتمالی بیت کوین بر نظام پولِ فیات صحبت میکنه. تو این بررسی‌ها و مقایسه‌ها، آموس نشون میده که بیت‌کوین می‌تونه گام بعدی ما در راستای آزادیِ اقتصادی به سمت جلو باشه – چون بیت‌کوین قابلیت فروش بالا (قابلیت انتقال ارزش) در سراسر دنیا داره، درست مثل نظام اقتصادی فیات، اما بدون بدهی‌های کنترل نشده‌ی فیات. بنابراین به جای یه فروپاشیِ ابرتورمیِ آشفته، میشه به ظهور بیت‌کوین به عنوان به جای یک فروپاشی ابر تورمی آشفته، ظهور بیت کوین رو میشه به مثابه‌ی ارتقای نظام پولی جهان دونست که بازارهای سرمایه و انرژی جهان رو متحول میکنه.
آزادی از نگاه روانشناسی
یکی از پیش فرض‌های آزادی اینه که انسان، اختیار داره. مطالعاتی در زمینه روانشناسی وجود داره که از منظر علم عصب‌شناسی و روانشناسی به ما میگه انسان انتخاب میکنه و اختیار داره. اینجا لیستی از کتاب‌هایی رو معرفی کردم که در مورد همین موضوع صحبت میکنن:
6. سرچشمه‌ها و تاریخ خودآگاهی نوشته اریک نویمان
به فارسی ترجمه نشده
تو این کتاب، اریک نویمان، شاگرد کارل یونگ، نتایج یک عمر کار بالینی و تفکرات یونگ رو درباره مراحل رشد خودآگاهی منتشر کرد. بنا به دیدگاه یونگ، فردیت از رشد خودآگاهی به وجود اومده.
یونگ میگفت فردیت، فرایندی هستش که طی اون یه شخصیت شکل نگرفته، تبدیل به یه شخصیت منحصر بفردمیشه. این فرده که انتخاب میکنه که به هنجارهای جمعی محدود نشه. افراد خودآگاه با تغییر شخصیت‌شون واسه رسیدن به سطح بالاتری از آگاهی، از پتانسیل‌های ذاتی منحصربه‌فرد خودشون آگاه میشن؛ چیزی که اونا را از جمع متمایز میکنه. در عین حال یونگ یه فرد رو نه به عنوان وجودی منزوی و مجزا، بلکه به عنوان عضوی برجسته از یه جمع تصور میکنه.
خلاصه‌ای از این کتاب رو تحت عنوان “چرا انسان‌ها خودآگاهند؟” تو پادکست خوره کتاب منتشر کردیم.
7. طرحواره‌های معنا نوشته جردن پیترسون
به فارسی ترجمه نشده
جردن پیترسون میگه “معنا” همون غریزه ایه که زندگی رو ممکن میکنه. وقتی معنا رو رها میکنین، فردیت، قدرتشو واسه رستگاری از دست میده. دروغ بزرگ اینه که بگیم “معنایی وجود نداره” یا “معنا مهم نیست”. وقتی معنا انکار میشه، ناگزیر نفرت از زندگی و آرزوی نابودیِ زندگی، جاشو میگیره. جردن پیترسون میگه جامعه‌ای که مبتنی بر این باوره که الوهیتی مقدس درون هر فرد وجود داره، اجازه میده تا علایقِ فرد شکوفا شه و بعد همین شکوفایی به عنوان قدرتی در مقابل ظلم فرهنگ و وحشت طبیعت عمل میکنه. در مقابل، انکار معنا، تضمین‌کننده‌ی همذات پنداری مطلق با گروه و به عبارت دیگه انحطاطِ روانیه.
انکار معنا، فرد مطلق‌گرا یا منحط رو وقتی با امواج بزرگِ آشوب تهدید میشه، درمانده و ضعیف میکنه. و این ناامیدی و ضعف باعث میشه که از زندگی متنفر باشه و واسه ویران کردنش تلاش کنه. دروغ، عامل اصلی این درام فساده.
خلاصه‌ای از این کتاب رو با عنوان “منشا معنا کجاست؟” تو پادکست خوره کتاب منتشر کردیم.
آزادی از نگاه فلسفی
اینجا لیستی از کتاب‌هایی رو معرفی میکنم که از باب فلسفه در مورد موضوع لزوم آزادی استدلال میکنن:
8. در مدح آزادی نوشته جان استورات میل
به فارسی ترجمه شده
کتاب در مدح آزادی تو سال 1859 منتشر شد. این کتاب یکی از گویاترین دفاعیات از آزادیِ فردی تو فلسفه اجتماعی و سیاسی قرن نوزدهمه. و شاید بشه گفت یکی از پرخواننده‌ترین استدلالهای لیبرال در حمایت از ارزش آزادی باشه. طرفداری پرشور میل از مفاهیمی مثل خودانگیختگی، فردیت و تنوع، در کنار تحقیر اجبار و استبداد بر افکار عمومی، هم باعث شده تحسین و هم محکومیت علیه او برانگیخته شه.
9. اخلاق آزادی نوشته ماری نیوتن روتبارد
به فارسی ترجمه نشده
کتاب کلاسیک اخلاق آزادی یکی از دقیق‌ترین و پیچیده‌ترین توصیف‌های فلسفی از موضع سیاسیِ آزادی‌خواهانه است. روتبارد تو این کتاب ریشه موضوع آزادی رو تو مفهوم حقوق طبیعی میدونه و درباره آزادی تو وسعت انبوهی از مسائل عملی صحبت میکنه.
آزادی از نگاه تاریخی
اینجا میخواهیم به صورت تاریخی، به زندگی آدمایی نگاه کنیم که به طور واقعی سرکوب شدن. ما تو جوامع خودمون، آدمهایی رو داریم که هر کدوم تو جیب‌شون یه تلفن همراه دارن، این یعنی هنوز آزادی به طور کامل سرکوب نشده.
اینجا لیستی از کتاب‌های رو معرفی میکنیم که به طور عینی و تاریخی، درباره نحوه سرکوب شدن آزادی یا استقرار آزادی صحبت کردن:
10. مجمع‌الجزایر گولاگ نوشته الکساندر سولژنیتسین
جلد اول از سه جلد به فارسی ترجمه شده
مجمع‌الجزایر گولاگ رو بزرگترین کیفرخواستِ تک نفره دنیا علیه یه حکومت میدونن.
الکساندر سولژنیتسین تو این کتاب، با استناد به تجربه‌ی عینیِ خودش و همینطور شواهد بیشتر از 200 نفر دیگه از حبس و تبعید، دستگاه سرکوبِ اتحاد جماهیر شوروی و دولت سایه رو افشا کرد.
ما از طریق پرتره‌های واقعا غم‌انگیز قربانیان – مردان، زنان و کودکان – با عملیات پلیس مخفی، اردوگاه‌های کار و زندان‌ها مواجه می‌شیم؛ خانمان براندازی و نابودیِ دودمان مردم رو می‌بینیم؛ و می‌بینیم که چطور از اسرای جنگ با آلمان استقبال میشه. در عین حال، شاهد شجاعت اخلاقیِ افرادی هستیم که فسادناپذیرن و وحشیگری و حقارت زیادی رو تحمل کردن. بنابراین، مجمع‌الجزایر گولاگ، یه کیفرخواستِ هولناکه، که به یه شاهکار ادبی تبدیل شده.
11. مقالات فدرالیست: تفسيری جامع بر قانون اساسی ايالات متحده امريكا نوشته الكساندر هميلتن، جيمز مديسن، جان جی
به فارسی ترجمه شده
نامه‌های یک فدرالیست، در واقع مجموعه‌ای از 85 مقاله است که ابزاری واسه متقاعد کردنِ مردم آمریکا به تصویب قانون اساسی ایالات متحده آمریکا بود. در واقع مدیسن با نوشتن مجموعه‌ای از مقالات به همراه جان جی و الکساندر همیلتون – تو روزنامه‌های مختلف نیویورک و بعد تو سراسر ایالت‌ها – واسه تصویب قانون اساسی ایالات متحده آمریکا مبارزه کرد.
این 85 مقاله – که 29 تاشون رو مدیسن و نزدیک دو سوم رو همیلتون نوشته – به عنوان کتاب “نامه‌های یک فدرالیست” شناخته میشن. توماسون جفرسون – یکی از بنیانگذاران آمریکا و سومین رئیس جمهور ایالات متحده – در مورد نامه‌های یک فدرالیست میگه “بهترین تفسیریه که تا حالا در مورد اصول یه حکومت نوشته شده”. بنابراین این کتاب واسه کساییه مناسبه که میخوان در مورد اصول و ایده‌هایی بدونن که تاریخ مدرن ایالات متحده آمریکا رو شکل دادن.
آزادی از نگاه سیاسی
آزادی سیاسی احتمالا به نسبت بقیه دسته‌بندی‌ها، مفهوم آشناتری است. اینجا لیستی از کتاب‌هایی رو معرفی کردیم که از جنبه سیاسی به موضوع آزادی پرداختهن، تا ببینیم مردمان کشورهای دیگه، واسه جلوگیری از تمرکز قدرت و بدست آوردن آزادی‌های سیاسی‌شون چه کردن و چه ایده‌هایی داشتن:
12. قانون نوشته فردریک باستیا
کتاب قانون رو به فارسی ترجمه کردیم: دانلود رایگان
چطوریه که مجری قانون خودش مجبور به رعایت قانون نیست؟ چطوریه که قانون به دولت اجازه میده تا به طور قانونی تو اقداماتی شرکت کنه که اگه توسط افراد انجام شه، اونا رو میندازه زندان؟
اینها از جذاب ترین موضوعات تو فلسفه سیاسی و اقتصادی است. به طور خاص، مشکل قانونی که خودشو نقض میکنه، معمای حل‌نشدنی همه فلسفه‌های دولت‌گرایی و جمع‌گراییه. و این مشکل هرگز به اندازه این نوشته توسط فردریک باستیا تو سال 1850 عمقی و با شور و شوق مورد بحث قرار نگرفته. باستیا تو این کتاب از این میگه که قانون خوب، چطور قانونیه؟ و اگه با ادبیات باستیا آشنا بشین می‌بینین که چه بیان گزیده و صریحی داره و طوری حرف میزنه که هنوز بعد از 170 سال، حرفهاش برای ما آشنا و درسته.
هاتف این کتاب رو به تازگی ترجمه کرد و به همراه کتاب صوتی تو پادکست خوره کتاب رایگان منتشر کردیم.
13. انقلاب: یک مانیفست نوشته ران پاول
به فارسی ترجمه نشده
ران پاول یه شخصیتِ سیاسی تو آمریکاست که تا حالا نامزد ریاست جمهوری هم شده. اون «کتاب انقلاب: یک مانیفست» رو تو شرایطی نوشت که تهدید انحراف از اصول قانون اساسی ایالات متحده رو میدید.
اون تو این کتاب در اینباره میگه که چطور دولت آمریکا در حال بزرگ شدنه؛ چطور مالیات داره بالا میره؛ جنگ‌های بی‌معنیِ بیشتری داره برنامه‌ریزی میشه؛ تورم بیشتر شده؛ و آزادی‌های اساسیِ آمریکا در حال از بین رفتنه. در حالی که بنیانگذارای آمریکا هیچ کدوم از اینا رو نمی‌خواستن و اینو کاملا واضح تو قانون اساسی آمریکا گفتن. اما متاسفانه تو واشنگتن نادیده گرفته میشه. بنابراین تو کتاب انقلاب: یک مانیفست، با حرف‌هایی از این جنس روبرو هستیم که چه حقایقی پشت تهدیدهای آزادی تو آمریکاست و اصول اولیه‌ی مدافعِ آزادی از نگاه بنیانگذارای ایالات متحده چی بوده.
14. آناتومی دولت نوشته ماری نیوتن روتبارد
به فارسی ترجمه نشده
صرف نظر از اینکه چه گرایش سیاسی‌ای داشته باشین، این کتاب چشم آدمو به نگاه انتقادی باز میکنه؛ اینکه چطوری باید تفکر مستقل داشت و همینطور تحلیل انتقادیِ دولت رو تشویق میکنه. بعضیا میگن هر دانش آموز دبیرستانی باید این کتابو بخونه چون سن مناسبی واسه همچین یادگرفتن تفکر انتقادیه. ماری نیوتن روتبارد اقتصاددان مکتب اتریش بود و یکی از چهره‌های برجسته جنبش آزادی‌خواه قرن بیستم محسوب میشه.
اون تو کتاب آناتومی دولت، دیدگاه‌هاشو درباره نقش دولت تو جوامع صحبت کرده؛ اینکه چطور دولت قدرت خودشو حفظ میکنه و حدود خودش پاشو فراتر میذاره؛ اینکه روابط بین‌المللی دولتها چطور شکل میگیره؛ و خلاصه تاریخچه‌ای میگه از قدرت دولت در مقابل قدرت اجتماعی. نتیجه‌ی اصلی این کتاب کوتاه، دولت در خدمت تصاحب ثروت، انحصار بر استفاده از نیروی قهریه، تضعیف بلندمدتِ رفاه شهروندانه.
15. برای آزادی جدید: مانیفست آزادیخواهان نوشته ماری نیوتن روتبارد
به فارسی ترجمه نشده
کتاب «برای آزادی جدید: مانیفست آزادیخواهان»، یه اثر کلاسیکه که واسه بیشتر از 20 سال، بهترین کتاب عمومیِ موجودِ مورد استقبال درباره آزادیخواهی بوده. ماری نیوتن روتبارد اول به طور مختصر، ریشه‌های تاریخی آزادی خواهی رو تعریف میکنه و بعد مفهوم آزادیخواهی (Libertarianism) رو وابسته به یه اصل اساسی معرفی میکنه: “اینکه هیچ فرد یا گروهی از افراد نباید به فرد با دارایی‌های فرد دیگه‌ای تعرض کنه.” و بنابراین نقدی اخلاقی بر اصلی‌ترین ناقض آزادی – یعنی دولت – مینویسه. بعد از اون راهکارهای زیرکانه‌ی آزادیخواهی رو در راستای حل مشکلات مبرم امروزی، مثل فقر، جنگ، تهدید آزادی‌های مدنی، بحران آموزشی و غیره ارائه میکنه.
آزادی از نگاه ادبی
کتاب‌های ادبی ارزشمندی و ماندگاری وجود دارن که نویسنده‌هاشون هر کدوم تلاش کردن تا شرایطی رو که توش آزادی از بین میره به نحوی توصیف کنن. اینجا لیستی از کتاب‌های داستانی رو معرفی کردیم که به موضوع آزادی پرداختن:
16. یک روز زندگی ایوان دنیسوویچ نوشته الکساندر سولژنیتسین
به فارسی ترجمه شده
یک روز زندگی ایوان دنیسوویچ، یه اثر کلاسیک از ادبیات معاصره که برای اولین بار تو سال 1962 منتشر شد. تو این کتاب کوتاه، الکساندر سولژنیستین، داستان یه روز “خوب” از زندگی یه زندانی تو اردوگاه‌های کار اجباری شوروی رو تعریف میکنه. توصیفات سولژنیتسین از تلاش سخت این زندانی واسه زنده موندن و تصوری که از مفهوم شرایط “خوب” ارائه میکنه، پرتره‌ای فراموش نشدنی از زندگی تو اردوگاه‌های کار اجباری به جهان داد. یک روز زندگی ایوان دنیسوویچ، یکی از خارق العاده ترین اسناد ادبی ایه که از دلِ اتحاد جماهیر شوروی پدیدار شده و اعتبار سولژنیتسین رو به عنوان یه “نابغه ادبی” تایید میکنه.
17. قلعه حیوانات نوشته جورج اورول
به فارسی ترجمه شده
قلعه حیوانات معروف‌ترین اثر جورج اوروله. تو داستان قلعه حیوانات، حیوونای یه مزرعه‌ای که بیش از حد ازشون کار کشیده شده بود و باهاشون بدرفتاری شده بود، انقلاب میکنن و مزرعه رو تسخیر میکنن. اونا با آرمان‌گرایی سوزناک و شعارهای هیجان‌انگیز، کمر همت رو بستن تا بهشتی از پیشرفت، عدالت و برابری تو مزرعه ایجاد کنن.
بنابراین صحنه واسه یکی از جانانه‌ترین دروغ‌های طنزآمیزی که تا به حال نوشته شده آماده میشه؛ داستانی که سیر تحول انقلاب‌ها رو به تمامیت‌خواهی تعریف میکنه. اولش که این کتاب منتشر شد، شورویِ زمان استالین رو به عنوان هدف کتاب در نظر گرفتن. اما امروز، به وضوح روشنه که هرجا و تو هر دورانی که آزادی مورد حمله قرار بگیره – تحت لقای هر پرچم و هر نظامی که باشه – کمدیِ تند و تیز جورج اورول به وضوح و بی‌رحمانه از نو معنا پیدا میکنه.
18. 1984 نوشته جورج اورول
به فارسی ترجمه شده
از بین دیستوپیاها یا ویرانشهرهای قرن بیستم، کتاب 1984 یکی از اوناییه که با واقعی‌تر شدنِ جهنمی که پیش‌گویی میکنه، جذاب‌ترم شده. این کتاب تو سال 1949 منتشر شد و دیدگاه کابوس‌وار جورج اورول رو از یه جهان توتالیتر و بوروکرات و تلاش سختِ یه فرد فقیر رو واسه پیدا کردنِ فردیت توصیف میکنه. درخشش این رمان، به خاطر آگاهی اورول از زندگی مدرن – مثل فراگیر بودن صفحه‌های تلویزیون و تحریف زبان – و همینطور به خاطر تواناییش تو ساختنِ چنین نسخه‌ی کاملی از جهنمه.
19. دنیای قشنگ نو نوشته آلدوس‌هاکسلی
به فارسی ترجمه شده
میگن تا حالا دو تا رمان فوق‌العاده درباره دیستوپیا (همون ویرانشهر) نوشته شده. یکیش 1984 جورج اوروله و اون یکی همین کتابه: دنیای قشنگ نو. آلدوس‌هاکسلی تو این کتاب آینده‌ای رو – با وضوح ترسناکی – پیش‌بینی میکنه که به واقعیت دنیای امروز ما تا حد زیادی شبیهه.
داستان این رمان درباره اینه که کنترل‌کنندگان آینده‌ی جهان، بالاخره یه آرمانشهر – یه جامعه‌ی ایده‌آل – ایجاد کردهن: دنیایی که توش از مهندسی ژنتیک، شستشوی مغزی، انواع تفریحات جنسی و مواد مخدر استفاده میشه تا به طور سیستماتیک، آدمها احساس خوشحالی داشته باشن. این همون ویرانشهریه که‌هاکسلی توصیف میکنه و توش یه نفر هست که اشتیاق نامشخصی برای آزادی داره: قهرمان داستان. ابتکار هاکسلی تو این فانتزی‌ای که از آینده ارائه میده، هشداری برای امروزه و به همین خاطر ماندگارترین شاهکار هاکسلی محسوب میشه.
20. فارنهایت 451 نوشته ری ردبری
به فارسی ترجمه شده
فارنهایت 451 شاهکار ری ردبری نزدیک به 70 سال پیش منتشر شد و یه کتاب کلاسیک و تحسین‌شده است. 451 درجه فارنهایت (232 درجه سلسیوس)، دماییه که کاغذ توش میسوزه. ردبری تو این کتاب شرایطی رو تعریف میکنه که کتاب تبدیل به کالای غیرقانونی شده و آتش‌نشان‌هایی وجود دارن که وظیفه‌شون سوزوندنِ کتابها و خونه‌هاییه که این کتابها رو توش پیدا میشن.
خود ردبری تو مصاحبه‌ای تو سال 1956 گفته بود این کتاب رو به خاطر نگرانی‌هایی که از کتاب‌سوزی تو آمریکا (تو دوران مک‌کارتی) وجود داشت، نوشته. چند سال بعد از انتشار کتاب گفت که این اثر، نقدیه بر رسانه‌های جمعی که علاقه به مطالعه ادبیات رو کم کرده. پیام این کتاب، امروز از هر زمان دیگه‌ای مشهودتره.
قهرمان کتاب، مونتاگ، که خودش یه آتش نشانه، یه عمر کارشو بدون این زیر سوالش ببره انجام میده و عصر به خونه پیش همسرش برمیگرده. تا اونجا که با همسایه‌ی جووان و عجیب و غریبی به نام کلاریس آشنا میشه. کلاریس، مونتاگ رو با گذشته‌ای آشنا میکنه که مردم تو ترس زندگی نمیکردن، و آدما دنیا رو از طریق ایده‌هایی که تو کتابها بود میدیدن، به جای اینکه مخاطب افکار پوچ تلویزیون باشن. بنابراین مونتاگ شروع میکنه به اینکه همه دانسته‌هاش روو زیر سوال ببره.
جمع بندی
متاسفانه خیلی از کتاب‌های منبع آزادی به فارسی ترجمه نشدن. تا حالا تو خوره کتاب، 2 کتاب فراتر از نظم و قانون رو ترجمه و رایگان منتشر کردیم. امیدوارم که زمان و انرژی لازم رو داشته باشیم تا بتونیم آثار فاخر این لیست رو به فارسی ترجمه کنیم.
شاید تا حالا بیشتر مفهوم آزادی رو از جنبه سیاسی نگاه کرده باشیم. ولی آزادی فرای سیاسته و خیلی مهمه! خیلی میشه در موردش حرف زد. مثلا یکی از مهمترین جنبه‌های اهمیت آزادی، اقتصادیه. اگه آزادی‌ای نداشته باشیم، یعنی اختیاری نداریم و این یعنی مسئولیت‌پذیری معناشو از دست میده. و چه جهنمی بدتر از اونجا که آدمها، بدون پذیرفتن مسئولیت کارهاشون تصمیم میگیرن؟تو این نوشته، تعدادی از بهترین کتاب‌هایی رو معرفی کردیم که از جوانب مختلفی به اهمیت مفهوم آزادی پرداختن.
اگه موضوع آزادی، خوره ایه که ذهن شما رو هم ول نمیکنه، پادکست، صفحه اینستاگرام و کانال تلگرام خوره کتاب رو هم دنبال کنین. ما اینجا فقط در مورد آزادی باهاتون حرف میزنیم.
