نقد کتاب مضحکه امر تصادفی نوشته نسیم نیکلاس طالب
طبق گفته بودا، اولین حقیقت اینه که زندگی زجر کشیدنه. نظر من درباره اولین حقیقت اینه که انسان ها به طور موروثی در معرض فریب دادن خودشون هستن برای همین به راحتی میشه گولشون زد. این امر متناقضه چون ما به طور پیشفرض خودمون رو باهوش یا حتی باهوش تر از بقیه میدونیم با این حال این فرضیه به طور علمی ثابت و کاملا دقیق بررسی شده. گستره شناختی ما محدوده که نمیذاره بتونیم دنیا و تجربیات خودمون رو به درستی تحلیل کنیم. ما نتیجه گیری های بیجا میکنیم. ما نمی تونیم آینده رو پیش بینی کنیم. جدا از همه این ها، ما توی توجیه کردن اشتباهات مون استادیم و عموما این کار رو با مقصر دونستن بقیه انجام میدیم.
بهترین ها کسانی نیستن که مصون از فریب باشن بلکه اونایی هستن که میدونن میتونن فریب بخورن و همیشه زمان تصمیم گیری این امر رو در نظر میگیرن. از این منظر نسیم طالب یکی از باهوش ترین روشنفکران عمومی زمانه ماست. ذهنش میتونه خزعبلات زیادی رو کنار بزنه و به اساس هر چیز برسه، البته به نظر رک گویی اش به یک سری منتقدها برخورده ولی همین نشون میده توهم های ما به قلبمون نزدیک و برامون عزیزن و آماده ایم با هرکس که بخواد به چالش بکشتشون، بجنگیم.
همونطور که از عنوان کتاب پیداست، بیشتر افراد نقش امر تصادفی در زندگیشون رو دست کم میگیرن. این امر کاملا در کسایی که فکر میکنن موفقیتشون کاملا برای خودشون بوده و کسایی که درباره موفقیت دیگران به دنبال دستور کار مفیدی می گردن، مشخصه. «هیچ چیز تصادفی نیست» جمله ایه که به کرات تکرار میشه. به جای اینکه نقش شانس رو به رسمیت بشناسیم، حتی جایی که روند و ارتباطی وجود نداشته باشه، باز هم دنبالش میگردیم. روند توسعه تکامل ما رو اینطور کرده اما این محدودیتیه که باید ازش پیشی بگیریم تا بتونیم با مشکلات پیچیده دنیای مدرن درست دست و پنجه نرم کنیم.
این کتاب رساله علمی نیست (با اینکه به تحقیقات معاصر ارجاع های محکمی میده). بیشتر مجموعه داستان های واقعی و خیالیه. حدس میزنم این کار تعمدی بوده چون به نظر داستان ها بیشتر از حقایق علمی روی ما تاثیر میذارن.
نویسنده زیاد به یاد گرفتن امور جدید توسط افرادی که سنی ازشون گذشته امیدوار نیست اما اگر واقعا تلاش کنیم چیزی از این کتاب گیرمون میاد؟ این لیست پیشنهاداتی شه که به شخصه ازشون خوشم اومد:
- بی دلیل «داستان موفقیت» افراد رو باور نکن. احتمالش وجود داره افرادی که در راس هستن صرفا شانس آوردن در زمان مناسب در جای مناسب باشن و نمیتونن بگن تماما دست آورد خودشون بوده.
- به کسایی که موفق ان حسودی نکن. به دلایل مختلفی ممکنه جریان آب عوض بشه. حتی ممکنه این افراد پشت ظاهر فریبنده شون، درگیر مسائل کشنده ای باشن.
- از اخبار و مثلا آنالیزها دوری کن. اونا فقط توهمی از مطلع بودن بهت میدن. کار اخبار، سرگرمیه، نه ارائه تصویر دقیق و متعادلی از جهان و «متخصص»ترین افراد هم پرونده عمیقی از پیش بینی های غلط دارن.
- از اعتماد به نفس کاذب دوری کن. ریسک کن اما همیشه یه نقشه پشتیبان برای وقتی که جریان خوب پیش نرفت، کمترین ضرر رو کنی، داشته باش.
- شخصیت محکمی برای خودت بساز. باعث میشه هر اتفاقی هم که افتاد بتونی با آگاهی زندگی کنی و آرامش و وقارت رو حفظ کنی. این ها چیزهایی هستن که باعث میشن زندگیت ارزش داشته باشه. تو توسط موفقیت یا شکستت سنجیده نمیشی بلکه شخصیتت تو رو میسازه. هویت حقیقیت تحت تاثیر تصادفی بودن دنیا نیست.
خلاصه کتاب مضحکه امر تصادفی نوشته نسیم نیکلاس طالب
تنها نقدی که باید درباره نسیم نیکلاس طالب داشته باشم، این است که ای کاش کتابهای بیشتری را سریعتر منتشر می کرد. طرز فکر او شگفت انگیز است و چیزهای زیادی برای یادگیری از او وجود دارند. قوی سیاه، دومین جلد از 4 جلد اثر وی دربارهی عدم قطعیت است که ” اینسرتو ” نام دارد. نشکن اثر چهارم او است.
اولا، این کتاب هیچ ارتباطی با فیلم (به نظر من، فیلم خوب) قوی سیاه ندارد. این کتاب درباره آمار، احتمالات و کاربرد غلط آنها در اغلب اوقات برای تخمین احتمال وقایع زندگی روزمره است.
یکی از دوستانم در دانشگاه در رشته اقتصاد تحصیل کرده است. او این کتاب را دوست نداشت. او همیشه میگفت: ” لزوما تمام این مدلها در دنیای واقعی شانسی ندارند. آنها بسیار نادرند و هیچ یک از این موارد، واقع بینانه نیستند.” با این حال، ما برای پیشبینی واقعیت همیشه از مدلهای نادر استفاده میکنیم – و به همین دلیل است که پیشبینی ما خیلی افتضاح است!
در اینجا 3 نکتهی آموزنده از قوی سیاه آوردیم تا به شما کمک کنیم در پیشبینی از دیگران بهتر باشید:
1 ) از آنجا که قوهای سیاه همیشه غیرمنتظره هستند، کسانی را که برای آنها آمادگی ندارند، قویاً شگفت زده میکنند.
2) هرگز سعی نکنید با گذشتهتان، آینده را توجیه کنید؛ زیرا گذشته شاخص بدی است.
(3 اگر بخواهید در دنیای واقعی مانند هنگام کارت بازی ریسک سنجی کنید، احتمالاً تصمیمات بدی خواهید گرفت.
آیا آماده اید که ندانسته هایتان را بدانید؟ خواهیم دید!
درس 1) قوهای سیاه دنیای کسانی را که از آنها خبر ندارند، به طرز چشمگیری تغییر میدهد.
نسیم طالب یک رویداد را “قوی سیاه” می نامد اگر غیرقابل پیش بینی باشد؛ نه به دلیل تصادفی بودن آن، بلکه به این دلیل که ما احتمالات بسیار نادر را نادیده میگیریم. این نام از آنجا آمده است که تا سال 1697، بشر معتقد بود همه قوها سفید هستند تا اینکه کاوشگران هلندی برای اولین بار در غرب استرالیا قوهای سیاه را دیدند و این اصطلاح در توصیف وقوع پدیده ای شکل گرفت که غیرممکن به نظر میرسید.
یک نتیجه گیری منطقی این است که افراد با کمترین آگاهی از وقوع یک قوی سیاه، بیشتر از همه از عواقب شدید آن رنج میبرند.
تصور کنید از قبل در مورد حملات 11 سپتامبر، بحران مالی سال 2008 یا طوفان کاترینا اطلاعاتی داشتید. آن وقت شما شوکه و متعجب نمیشدید. در برخی موارد، قوی سیاه فقط برای یک فرد فاجعه است.
به عنوان مثال اگر جان در مسابقه، روی اسب مورد علاقه خود یعنی انیکس به دلیل سطح سلامتی خوب، سابقهی درخشان، وجود سوارکار ماهر و رقبای ضعیف، شرط ببندد و ناگهان جان همهی پول خود را از دست بدهد، مطمئناً داغون خواهد شد؛ زیرا وقتی مسابقه شروع میشود، انیکس یک اینچ هم حرکت نمیکند و در عوض پخش زمین خواهد شد!
اما چیزی که برای جان یک قوی سیاه است، ممکن است برای تونی، صاحب اسب، معامله ای به اندازهی یک عمر باشد؛ زیرا او از قبل میداند که انیکس پرخاشگری خواهد کرد و بر علیه اسب خودش شرط بندی خواهد کرد!
با این حال، قوهای سیاه اغلب کلیت جوامع و یا حتی کل جهان را درگیر میکنند. کافیست کشف کوپرنیک مبنی بر اینکه خورشید، و نه زمین، مرکز جهان است را تصور کنید یا وقتی نیل آرمسترانگ قدم بر روی ماه گذاشت!
درس 2) از گذشته تان برای توجیه آینده استفاده نکنید!
یکی از بارزترین رفتارهای غلط ما، تمایل به پیشبینی اتفاقات آینده با استفاده از تعابیر متعلق به گذشته است. ما فقط بر اساس چیزهایی که از آنها اطمینان داریم – آنچه در گذشته ما اتفاق افتاده – یک ماجرای منطقی میسازیم و انتظار داریم که آینده فقط اینگونه پیش برود.
اما عوامل ناشناخته بسیاری وجود دارند که میتوانند آینده را تغییر دهند.
به عنوان مثال، تصور کنید که شما یک بوقلمون هستید و سالها است که در یک مزرعه زندگی می کنید. هر روز به راحتی در مزرعه پرسه میزنید و از یک کشاورز بهترین غذا را دریافت می کنید. چرا منتظرید که شرایط تغییر کند؟ حال اگر فردا روز شکرگزاری باشه، فقط 24 ساعت تا کشته شدن، پرپر شدن و برشته شدن فاصله خواهی داشت!
اتفاقی کاملا مشابه برای کسانی که طی بحران مالی پول زیادی از دست داده بودند، رخ داد – مردم معتقد بودند که بازارهایشان تا ابد سود خواهند کرد، زیرا این وضع برای سالها ادامه داشت ولی با توقف ناگهانی روند سوددهی، مردم شوکه شدند!
درس 3) ارزیابی ریسک در دنیای واقعی آنگونه که در یک بازی انجام میدهید، شما را به سمت انتخابهای اشتباه سوق میدهد.
مغالطه ی دیگری که طالب توضیح می دهد، مغالطه بازی‌انگاری نام دارد. این مغالطه می گوید که چرا ما هنگام دریافت بیمه نامه ی مناسب، تا این حد اشتباه می کنیم؛ مثلا:
وقتی در دنیای واقعی با ارزیابی ریسک روبرو میشویم، معمولاً سعی میکنیم ریسک را مانند بازی تصور کنیم که مجموعه ای از قوانین و احتمالات از پیش تعیین شده دارد و ما میتوانیم با استفاده از آنها تصمیم درستی بگیریم.
با این وجود، در اغلب اوقات امکانپذیر نیست. شما نمیتوانید تمام احتمالات مربوط به ابتلا به برخی بیماریها یا تصادفات خاص را به لیست خود اضافه کنید و سپس بگویید “خوب! بر اساس این، من تا مبلغ X بیمه خواهم شد!”
به عنوان مثال، در بازی شیر یا خط، کنش کار به شما میگوید پرتاب سکه منصفانه است (یعنی چه شیر چه خط، 50/ 50 فرود میاد) اما برای 99 بار متوالی شیر میاد! آیا واقعاً باور دارید که در دست بعدی هم شانس شیر/خط 50/50 باشد؟
از نظر آماری، احتمال هنوز هم تغییری نکرده است اما هر شخص منطقی با خودش میگوید که تقلب شده و سر شیر شرط خواهد بست! اگر اتفاقات بعید بیشتر از آستانه ی آماری شان رخ میدهند، باید فرضیات مدل خود را زیر سوال ببرید.
به عنوان مثال، کازینوها امنیت زیادی در برابر سرقت مالی دارند و بازیکنان مشکوک را بیرون می اندازند. اما شاید خطر بسیار بزرگتر این باشد که کسی دختر صاحب کازینو را برای باج خواهی از او برباید و یا اینکه کارمندی فراموش کند که مالیاتها را ثبت کند و منجر به تحقیقات بزرگ کیفری در آینده بشود!
ارزیابی دقیق ریسک در دنیای واقعی، برای ما دشوار است اما ساده سازی بیش از حد آن فقط باعث بدتر شدن شرایط میشود.
منبع:
https://fourminutebooks.com/the-black-swan-summary/
نسیم نیکلاس طالب بیان گیرایی داره. اگه علاقه مندین از این نویسنده نقد و خلاصه کتاب تخت پروکروستس رو هم آماده کردیم که امیدوارم از خوندنش لذت ببرید. کتاب معروف دیگه ی نسیم نیکولاس طالب اسمش قوی سیاهه که میتونین اینجا نقد و خلاصه قوی سیاه رو هم بخونین.
