معرفی و نقد کتاب: آدم بسیار حساس

مروری بر کتاب آدم بسیار حساس نوشته الین آرون

آیا یه انسان خیلی حساس هستید؟ اصلا چطور باید اینو فهمید؟ اصلا میدونید خیلی حساس بودن یعنی چی؟ و اگر خیلی حساس هستید، براش چیکار می تونید بکنید؟ آیا باید کاری غیر از قبول این واقعیت کنید؟

کتاب الین آرون آدم بسیار حساس که در سال 1990 منتشر شد و درباره انسان های خیلی حساسه، همچنان بعد از دو دهه کاربردیه و در این حوزه نقش کلیدی داره. رو جلد کتاب می خونیم:

“از هر پنج نفر، یک نفر از مردم با میزان حساسیت بیش تری به دنیا میاد؛ این فرد معمولا هوش بیشتر و قدرت ادراک و تخیل قوی تری داره. اما بدی هایی هم هست؛ معمولا این افراد نمی تونن خودشون رو تو جامعه پر از استرس، به خوبی معرفی کنن. این کتاب برای حل این مشکل راه حل های کارآمدی ارائه میده، رو نقاط قوت این افراد تمرکز میکنه و به اونا یاد میده که حساسیتشون عیبشون نیست،بلکه یه سرمایه ست.”

– انسان بسیار حساس – الین ان. آرون

دکتر الین آرون یه سخنرانی در همین داره که با زیرنویس انگلیسی موجوده تو قسمت، و منم براتون این سه قسمت رو در ادامه آوردم که اگه علاقه داشتین از زبان خودش موضوع رو بشنوین!

قسمت 1

قسمت 2

قسمت 3

بریم سراغ بقیه ماجرا…

دکتر ارین آرون میگه حساسیت زیاد چیزیه که من در زندگی شخصیم، اخیرا و با تجربه مربی گری و هدایت بهش برخوردم و باعث شده خودم رو بهتر بشناسم. اولین باری که معناشو خوندم، حس کردم که بالاخره توضیحی برای بخش هایی از شخصیتم که “غیرعادی” به نظر میومد، پیدا کردم.

به طور کلی، من همیشه با برچسب ها مشکل داشتم؛ اما تا زمانی که به جایی نرسیم که هر کسی بتونه برای شخص منحصر به فردی که هست، مورد پذیرش قرار بگیره، دادن اسم به رفتارها و یا ترجیحات خاص، می تونه برای شناخت افراد مفید باشه.

در ابتدای کتاب، آزمونی هست که یه سری سوالا با گزینه های درست و غلط از شما می پرسه تا به شما کمک کنه بفهمید که آیا حساس هستید یا نه. این آزمون بخشی از تحقیقات گسترده آرون بود تا رفتار های معمول افراد بسیار حساس رو درک کنه، و البته که اخطار میده که هیچ آزمون روانشناسی 100 درصد درست نیست، اما میتونه راهنمای مفیدی باشه، و البته، بخش زیادی از تحقیقات این کتاب از مصاحبه با افراد مختلف به دست اومده.

با این حال، من فکر می کنم که این سوالات باعث میشه توجهمون به جوابایی که ممکن بود قبلا مورد انتقاد قرار بگیرن، اما الان دارن به عنوان بخشی از ذات حساس تر ما دیده میشن، جلب بشه.

این سوالات راجع به جزییات محیط اطراف، تاثیر حال بقیه بر حس و حال ما، اینکه آیا نورای خیلی روشن، صداهای خیلی بلند و بو های خیلی تند و موارد مشابه اذیتمون میکنن یا نه، اینکه آیا وظیفه شناسیم و همه کارا رو با هم و تند تند انجام نمیدیم، یا انجام میدیم و اشتباه و حواس پرتی زیاد داریم، و اینکه آیا تو بچگی مردم بهتون میگن خجالتی یا حساس هست. اگر علاقه مندید، آزمون کامل رو می تونید در وب سایت الین آرون پیدا کنید.

من حساس بودنم رو با چند تا از سوالای این آزمون تشخیص دادم، اما با دقت خوندن چند فصل اول که شامل مثالایی از تحقیقات نویسنده می شد، جزییات رو خیلی برام واضح تر کرد، و باعث شد تصویر واضح تری از حساس بودن خودم در ذهنم ایجاد بشه.

آرون میگه که برای ارائه یه توضیح درباره حساسیت بالا، مهمه که یادمون باشه که هر آدمی با هر نوع تیپ شخصیت و سلیقه، زمانی که سیستم عصبی بتونه بین بی حوصلگی، اضطراب، سردرگمی و حتی پاسخ اولیه به موقعیت های خطر زا، تعادل برقرار کنه.

در نتیجه، این باعث میشه که بعضی از افراد تو محیطای پرسروصدا و پرفشار بیش ترین کارایی رو داشته باشن، یا بتونن تو یه دیسکو بخوابن، در حالی که بقیه برای افزایش انرژی و آروم شدن نیاز به رفتن به یه محیط خیلی آروم داشته باشن.

خود من قطعا در این مورد به HSP ها نزدیک ترم و فکر می کنم با افزایش سنم بیشتر این طور شدم، یا شایدم به خاطر اینه که خودآگاه تر شدم. الان میفهمم که مشکلم این نبوده که کل روز پشت میز بودم، بلکه به خاطر شرایط دفتر کاری بود که توش پر از آدم و سروصدا بود و محیط شخصی برای من وجود نداشت و باعث میشد من هر روز به شدت خسته بشم.

با وجود اینکه من الکل مصرف نمیکنم، صبح بعد از شبی که دیر خوابیده باشم و صدای موسیقی بلند بوده باشه، شدیدا احساس کوفتگی می کنم. و با وجود اینکه دوست دارم بیرون برم و جاهای جدید رو کشف کنم، ولی دارم تو فهمیدن اینکه کی نیاز دارم برم یه جای آروم و بشینم، بهتر میشم.

من حتی کل لندن رو روز کریسمس با گوش گیر گشتم (هوا سرد بود، به خاطر همین خیلی عجیب غریب نبودم) تا بتونم صداهای اطراف رو قطع کنم و به چیزی که میخوام توجه کنم.

کتاب توضیح میده که کارکرد ذهن و بدن فرد خیلی حساس می تونه متفاوت از سایر آدما باشه. تمرکز کتاب بیشتر روی جنبه های مثبت این قضیه هست – یعنی یاد میده که چطور از این ویژگی ها که نمیتونیم خاموشش کنیم، استفاده ببریم.

این ویژگی ها شامل بهتر تشخیص دادن خطاها، تمرکز بیشتر روی کارایی که حواس جمع تری میخوان (تا زمانی که چیزی حواسمون رو پرت نکنه)، توانایی پردازش و تحلیل روانشناسانه تر و عمیق تر اتفاقات، یاد گرفتن چیزای جدید حتی بدون متوجه شدن، همدردی بیشتر با آدما، مهارت های حرکتی بهتر، و حساس تر بودن به چیزای تو هوا (و البته افزایش احتمال التهاب مخاط بینی و ابتلا به آلرژی ها، به عنوان یه عارضه جانبی ناخوشایند) میشن. 

در فصل های بعدی، تحقیقات آرون عمیق تر بررسی میشن و راستش، بعضیاش خیلی سنگینن – این کتاب تقریبا آکادمیک و دانشگاهیه و برای درکش نیاز به تمرکز و دقت زیادی هست – مثلا، اگر یه پاراگرافش رو شب تو تخت و قبل از خوابیدن بخونید، واقعا چیزی ازش نمی فهمید. این البته مدرک نشون دهنده انرژی یه HSP، بر اثر خستگی، سردرگمی یا موارد دیگه بود. چیزای کمتری تو دنیا وجود دارن که از هشت بار خوندن یه پاراگراف و نفهمیدنش، اعصاب خوردکن تر هستن. 

یه ایده خیلی جالب که کتاب کمتر بررسیش کرده، اینه که ذهن دو سیستم کلیدی داره،که تعادل و سازگاریشون میزان حساسیت ما رو مشخص میکنه.

سیستم فعال سازی که روش هایی که با چیزا و تجربه های جدید مواجه میشیم و کنجکاومون می کنن رو تعیین می کنه و سیستم بازدارنده، که به ما هشدار میده، ما رو هشیار می کنه و از خطر دور می کنه. در اینجا من از اصطلاح آرون، یعنی “توقف و بررسی” برای تعریف سیستم بازدارنده استفاده می کنم که همراه سیستم فعال سازیه که قویه، اما نه به اندازه سیستم بازدارنده.

“این نوع از HSP ها هم بسیار کنجکاو و هم بسیار محتاط، هم شجاع و هم مضطرب هستن و هم به راحتی بی حوصله میشن و هم به راحتی هیجان زده میشن.”

-انسان بسیار حساس

این تعریف دقیقا درباره منه – من مشتاقم که چیزای جدیدی تجربه کنم، جاهای جدید برم، آدمای جدید ببینم و بخش ماجراجوی روحم رو سیراب کنم، اما محدوده امنم خیلی گسترده نیست و همیشه متوجه ریسک ها و خطر ها هستم، همیشه اما و اگر هایی هستند که با نتیجه ریسک کردن برابری کنن، و در نتیجه هیچ وقت ریسک نمی کنم.

البته الان که این ویژگی مو شناختم میتونم ازش استفاده ببرم – میتونم برای احتمالای مختلف برنامه ریزی کنم (البته همه احتمالات نه، ممکن نیست)، میتونم راه هایی برای محافظت بهتر از خودم پیدا کنم، و می تونم بفهمم چیزی رو که نیاز داشتم از یه تجربه کسب کردم.

باقی فصلای کتاب به قسمت هایی از زندگی میپردازه که ممکنه برای یه فرد HSP یه مقدار گول زننده باشه، مثل دوران کودکی، بزرگسالی، روابط اجتماعی، دنیای کار و شغل و عشق، به همراه راهنمایی هایی درباره اینکه زمانی که دچار مشکلات و آسیب های روحی بیشتر شدیم، به کجا مراجعه کنیم.

هر فصل با یه تمرین “مرور کننده” تموم میشه که معمولا شامل یه سری سوال راجع به خودتون تو موقعیتاییه که تو کتاب راجع بهشون بحث شده، که بعضیاشون خیلی جالب بودن.

تجربه هایی بودن که بین من و آدمایی که آرون باهاشون مصاحبه کرده بود، مشترک بودن؛ مثل احساس نزدیکی عمیق، اما یک طرفه با آدمایی که رو زندگی ما تاثیر داشتن، یا ترجیح دادن شغل هی خلاقانه و جدید به شغل های رایج و معمولی.

مسیر این تحقیق به “لقب” هایی که تو چند سال گذشته مورد توجه واقع شدن هم برخورد می کنه؛ مثل “فهیم”، “بصیر” و “درون گرا” – و من فکر میکنم این نشون میده که ذات انسان چقدر میتونه پیچیده باشه؛ تقریبا غیر ممکنه که بتونیم یه ویژگی شخصیتی رو کاملا از بقیه مجزا کنیم، چون با بررسی دقیق، همیشه ارتباطاتی بین اون و سایر ویژگی های شخص، تفاوت ها در میزان و احتمال وجود ارتباطاتی دیگه، وجود داره.

مسئله دیگه بحث و جدل تاثیر ذات و تربیته که همیشه سروکله اش پیدا میشه. تحقیقات بیولوژیکی و عصبی ادعا دارن که ناموزونی ترکیبات شیمیایی و تفاوت های روانشناسی در مغز وجود داره، و ادعاهای مرتبط به زندگی های پیشین و عقاید ماورایی رو به چالش می کشن.

خلاصه کتاب پارادوکس انتخاب نوشته باری شوارتز

یه فرد خیلی حساس، دستگاه عصبی بسیار حساسی داره. این موضوع به احتمال زیاد ارثیه، و به این معنیه که:

• از همه جزییات محیط اطراف آگاهی
• تو محیطای شلوغ به راحتی کلافه میشید

خیلی حساس بودن هم مزایا و هم معایب داره. اما به نظر میاد که تو فرهنگ غربی، معایبش بیشتر مورد توجهه.

HSP ها بعد از کلافه شدن اونقدر دقیق نیستن، چون نیاز دارن که تنها باشن تا بتونن آرامش کسب کنن. در عوض، برخی از کسانی که HSP نیستن میتونن در محیطای خیلی شلوغم دقیق و فهیم باشن.

آمار گیری HSP  ها

بر اساس تحقیق بر روی یک گروه 300 نفری از افراد، نویسنده میگه که 20 درصد از اونا “شدیدا” حساس، 22 درصد تقریبا حساس و 42 درصد اصلا حساس نیستن. 

نویسنده عقیده داره که اکثر مردم اصلا حساس نیستن، و به خاطر همین HSP ها اطراف آدمایی که صدای رادیوشونو بالا میبرن و یا فریاد میزنن، احساس ناراحتی میکنن.

معیار های محیط و HSP ها

نویسنده عقیده داره که HSP بودن ویژگی ثابتی نیست و می تونه با گذر زمان تغییر کنه.

برای مثال، یک ماه پس از موندن تو یه کابین کوچیک، همه می تونن تقریبا HSP بشن، یا افراد با افزایش سن بیشتر به HSP شدن متمایل میشن. هم چنین، اکثر آدما تو بعضی شرایط و یا محیط های خاص، تبدیل به HSP میشن.

سختی های احتمالی در حین بزرگ شدن

نویسنده میگه که والدین، معلم ها و حتی گاهی دکتر ها از افراد خیلی حساس می خواستن تا این عادتشونو کنار بذارن، در نتیجه این افراد احتمالا نسبت به افراد غیر حساس، دوران کودکی سخت تری داشتن.

فرزندان HSP

در بدن فرزندانی که بسیار حساس هستن در شرایط استرس زا، کورتیزول بیشتری ترشح میشه و همچنین، تارهای صوتیشون منقبض تر میشه که باعث میشه صدای نازک تری داشته باشن.

در این بخش آرون راجع به انواع وابستگی و اهمیت داشتن وابستگی ایمن صحبت می کنه.

جنسیت HSP ها

آرون میگه تعداد مردا و زنای HSP با هم برابرن؛ اما به خاطر این تفکر غلط که “مردا نباید حساس باشن” آقایون ممکنه با مشکلات بیشتری روبرو بشن.

HSP ها در جامعه

نویسنده میگه که HSP ها محتاط تر و هشیار ترن. اونا به همه احتمال ها و ریسک ها و خطراتش فکر می کنن. 

HSP ها کسایین که به اطرافیان و همکاران پرتنش شون میگن که سخت نگیرن و به همه چی خوب فکر کنن، که ممکنه باعث بشه خیلی محبوب نباشن.

HSP ها معمولا نقش “نصیحت گر و پند دهنده” رو دارن؛ مثل تاریخ نگارا، نویسنده ها، هنرمندا، قاضی ها، فلاسفه، نظریه پردازان، روان درمانان و معلمان.

نویسنده افرادی که تو تاریخ خشونت و هیجان بیشتری داشتن رو “سرباز” نام گذاری میکنه.

موفقیت برای HSP  ها

الین آرون میگه برای یه HSP جوون و یا حتی مسن تر، مهمه که به دنیای واقعی قدم بذارن و چیزای جدید رو تجربه کنن.

با این حال، نویسنده هشدار میده که تعادل برقرار کنن و نه خیلی منزوی باشن و نه خیلی به خودشون فشار بیارن که تو “دنیای واقعی” به سر ببرن.

او عقیده داره که انزوای بیش از حد، کاری که برخی از HSP ها انجام میدن، راه حل نیست چون استرس و تنش زندگی همیشه همراه ما خواهد موند.

در نتیجه بهتره برای مقابله باهاشون یه مکانیزم سازشی یاد بگیریم.

او عقیده داره که HSP ها میتونن جای خودشون رو تو جامعه پیدا کنن و با سرعت متناسب خودشون موفق بشن.

ساختن عادت ها روشیه که برای همه، و از جمله HSP ها جواب میده. ساختن عادت به معنی تکرار یک عمله تا حدی که با مرور زمان، آسونتر و کم استرس تر بشه.

HSP ها و خواب

الین آرون میگه که HSP ها به خواب با کیفیت بیشتری نسبت به بقیه احتیاج دارن.

HSP ها بیشتر پرواز زده میشن و تو شیفت های شب عملکرد بدتری دارن. 

چند راهنمایی کاربردی برای HSP ها:

• چرخه روزانه بدنتون رو به هم نزنید و هر موقع خوابتون گرفت، بخوابید.
• به خودتون فشار نیارید که حتما باید خوابتون بره؛ به خودتون بگید که فقط میخواید با چشمای بسته دراز بکشید.
• اگه یه عالمه فکر به دهنتون اومد، مطالعه کنید یا کار دیگه ای انجام بدید.
• اگر کمبود خواب دارید، استراحت و تعطیلات بیشتری تو یه بازه زمان برای خودتون در نظر بگیرید.

در مورد خواب موضوعات علمی فوق العاده ای مطرح شده، اگه به این موضوع علاقه مندین پیشنهاد میکنم کتاب اخیر چرا میخوابیم از متیو واکر رو یه نگاهی بندازین، عالیه!

مهارت های اجتماعی HSP ها

یکی از بخش های محبوب در کتاب آدم بسیار حساس تحلیل الین آرون از “کتاب ها و دوره های مهارت های اجتماعی” هست.

او میگه که کتاب ها و دوره های کسب مهارت های اجتماعی که توسط افراد بسیار برونگرا و غیرحساس نوشته میشه، همه آدما رو تشویق میکنه که مثل خود این نویسنده ها رفتار کنن.

اونا راجع به “توجه اتاق رو جلب کردن”، “تو مرکز توجه بودن” و “جمعیت رو به دست گرفتن” حرف میزنن. 

اما لازم نیست سعی کنید این شکلی باشید.

دسته دیگه هم روانشناسایی هستن که راجع به “درمان” و “تسلط به خود” حرف میزنن، که میتونه باعث بشه HSP ها حس کنن عیب دارن.

لازم نیست که تعریف برون گرایانه ای مثل “تو مرکز توجه بودن”، “اجازه سکوت به جمعیت ندادن” و “همیشه جوابی حاضر داشتن” رو قبول کنید، بلکه باید راه خودتون رو برای کسب مهارتای اجتماعی مثل “جدی صحبت کردن”، “خوب گوش دادن” و “اجازه سکوت دادن برای تفکر عمیق تر” رو پیدا کنید.

نویسنده در عوض پیشنهاد می کنه که راه به هیجان آوردن خودتون رو پیدا کنید و شیوه درونگرایانه خودتون رو بپذیرید.

اینجا یاد کتاب سکوت نوشته سوزان کین افتادم که در مورد مزیت درونگراها حرف زده. اگه براتون موضوع جالبی میتونه باشه پیشنهاد میکنم حتما بهش سر بزنید، عالیه!

HPS ها سر کار

HPS ها دوست ندارن بیکار بمونن، بعد کار برن و با بقیه نوشیدنی بنوشن یا منافع شخصیو سیاسی رو قاطی کار کنن. این ممکنه باعث بشه که مرموز به نظر بیان یا امتیازاتی رو از دست بدن.

الین آرون پیشنهاد می کنه به صورت دوستانه یا رسمی به دیگران و کارفرمایان بگید که از کار باهاشون حس خوبی دارید، به شغلتون علاقه دارید و به شرکت یا کمپانی محل کارتون اهمیت میدید.

برای کارمندان

کارمندان HPS معمولا وظیفه شناس، دقیق در جزییات و وفادار هستند، به نیازهای مشتریان فکر می کند و استعداد بالایی دارند.

به طور خلاصه، اونا کارمندان فوق العاده ای هستن.

اونا از ترفیع گرفتن الکی و بی موقع و خارج از توانشون خوششون نمیاد، بنابراین باید حواستون باشه که فقط وقتی که زمان مناسبش هست، بهشون ترفیع مقام بدین.

HSP ها زمانی که دارین از بالای شونه شون نگاهشون می کنید خیلی عملکرد بدی خواهند داشت، بنابراین سعی کنید دائما چکشون نکنید.

از اون جایی که اونا به محیط اجتماعیم خیلی حساسن، میتونن زودتر درباره وقوع مشکلات به شما هشدار بدن.

HSP ها و روابط عاطفی

الین آرون میگه برخی HSP شدیدا عاشق میشن، اما برای بعضیاشون عاشق شدن یه اتفاق خیلی نادره، چون معمولا از وابسته شدن دوری می کنن.

البته اون میگه که “اتفاق نادر” به معنی “هرگز” نیست و وقتی عاشق بشن،به معنای واقعی کلمه عاشقن.

به طور میانگین، HSP ها بیشتر ممکنه عاشق بشن.

نویسنده نقش اعتماد به نفس در روابط عاشقانه رو هم بررسی می کنه، و برای اطلاعات بیشتر میتونید به بخش اعتماد به نفس و روابط عاطفی مراجعه کنید.  

ترن هوایی احساسات HPS ها

روابط عاطفی HSP ها ممکنه مثل یه ترن هوایی بالا پایین بشه، چون اونا اول صمیمیت و بعد فضا برای خودشون میخوان.

این اتفاق میفته که HSP ها در ابتدا با شریک عاطفیشون صمیمی میشن و وقت میگذرونن، اما بعدش احساس میکنن که نیاز به تنهایی دارن تا با خودشون باشن.

این ممکنه باعث دور و نزدیک شدن رابطه بشه که باعث بروز مشکل میشه و تله اضطراب و دوری رو ایجاد میکنه.

بخش سیاهتر وجودتون رو انکار نکنید!

نویسنده راجع به مفهوم “سایه” جونگ صحبت میکنه، چیزی که گرین هم در کتاب “قوانین ذات انسان” بهش اشاره می کنه.

الین آرون میگه که HSP ها ممکنه بیشتر بخوان قسمت هایی از شخصیتشون رو انکار و رد کنن؛ برای مثال، قدرت و توانایی سرسخت بودنشون، عصبانیتشون یا نیازشون به تنها بودن یا با دیگران بودن.

بخش سیاهتر وجود همونه که دبی فورد در موردش کتاب نیمه تاریک وجود رو نوشته و یونگ ازش به “سایه” نام برده! این موضوع خیلی مسئله مهمیه و اگه واقعا دنبال مطالب عمیق روانشناسی در مورد خودتون هستین پیشنهاد میکنم هم کتاب نیمه تاریک وجود از دبی فورد رو بخونین هم کتاب خودناشناخته از کارل یونگ! گفتن نداره که یونگ عجیب غریب خفنه!

تازه اگه پادکست دوست دارین که این کتاب رو انقد حال کردیم باهاش که یه تیکه هاییشو تو پادکست خوره کتاب براتون خوندیم: اپیزود نیمه تاریک وجود! امیدوارم از گوش دادن بهش لذت ببرین!

کاربرد های زندگی واقعی

HSP ها رو اشتباه تشخیص ندید

HSP ها حدود 15-20 درصد جمعیت رو تشکیل میدن، که خیلی کمه. و می تونن خیلی راحت با آدمای خجالتی، ضعیف و صددرصد، درونگرا اشتباه گرفته بشن (مقاله سکوت: قدرت درونگراها رو درباره درونگرایی بخونید).

آگاهانه موسیقی گوش بدید

نوع موسیقی که گوش میدیم رو ما تاثیر میذارن، اما این تاثیر روی HSP ها بیشتره. در نتیجه، وقتی میخواید آروم بشید به موسیقی هیجان آور گوش ندید.

مراقب اینا باشید

HSP  ها میتونن نسبت به دارو ها حساس باشن. و در نتیجه، سریعتر مجذوب روشای درمان عجیب و غریب بشن.

معایب

• بعضی تحلیل های اجتماعی شک برانگیز

نویسنده میگه که چه خوب یا چه بد، دنیا تحت کنترل فرهنگی پر تنشه. 

و میگه که این طبیعیه چون وقتی دو فرهنگ با هم ترکیب میشن،فرهنگ پر جنب و جوش تر “کنترل رو به دست میگیره”.

البته این کاملا درست نیست، وگرنه دنیا باید روز به روز پرتنش تر میشد که نمیشه – به مقاله فرشته های بهتر ذات ما یا  جنگ میان خدایان اسپارت و آتن مراجعه کنید؛ آتن از نظر نظامی و فرهنگی، اغلب اسپارت رو شکست می داد.

• برخی وقایع تاریخی ساختگی خوش بینانه

نویسنده میگه که هندو-اروپایی های پرهیجان به فرهنگ های فاقد جنگ، بردگی، سلطنت، یا تسلط یک طبقه اجتماعی به بقیه طبقات بود، تسلط پیدا کردن.

به نظر من خنده داره.

به نظر من مثل این فکره که “اینجا بهشت بود قبل اینکه آدم بدا بیان”. این اتفاق یا محاله و یا خیلی نادر.

• درباره معنویت

بخشی که مرتبط به معنویت بود، به نظر من یه مقدار به HSP نامرتبط بود.

• برخی تحلیل ها از دور و کلی ان

بعضی وقت ها نویسنده بعضی افراد رو بدون حتی دیدنشون تحلیل می کنه. بری مثال، ویکتور فرانکل، نویسنده “انسان در جستجوی معنا” رو به وضوح یه HSP میدونه.

شاید بوده باشه،  اما “به وضوح” ؟؟؟

مزایا

• اطلاعات خیلی عالی درباره HSP

این کتاب میتونه برای HSP هایی که نمیدونستن HSP هستن، خیلی جالب باشه. و میتونه کیفیت زندگیشونو افزایش بده.

• تحلیل دوره های کسب مهارت اجتماعی

من تحلیل الین آرون از دوره های کسب مهارت های اجتماعی و راهنمایی هاش رو خیلی دوست داشتم، و شدیدا موافقم که: درونگرا ها و HSP ها نباید راهنمایی های برون گرا ها رو دنبال کنن.